Bài 16: Sóng. Thủy triều. Dòng biển

Xung quanh chúng ta có rất nhiều hiện tượng thiên nhiên. Tuy nhiên, để lí giải được nguồn gốc và sự hình thành của nó thì không phải ai cũng biết được. Hiện tượng sóng biển hay thủy triều cũng là một trong những hiện tượng như vậy? Và để giúp các bạn hiểu rõ hơn về những vấn đề này, hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu bài 16 trong chương trình học địa lí lớp 10.

A. Kiến thức trọng tâm

I. Sóng

• Sóng bảo gồm có sóng biển và sóng thần
• Sóng biển:
• Sóng biển là hình thức dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng
• Nguyên nhân chủ yếu là do gió
• Sóng thần:
• Sóng thần là sóng thường có chiều cao khoảng 20 đến 40m truyền theo chiều nganh với vận tóc có thể lên tới 400 – 800 km/h.
• Nguyên nhân: chủ yếu do động đất, núi lửa phun ngầm dưới đáy biển hoặc bão.
• Dấu hiệu nhân biết: Nhìn thấy mặt nước rung nhẹ dưới chân, sau đó nước sủi bọt. Sau đó nước đột ngọt rút ra rất xa bờ. Cuối cùng là môt bức tường khổng lồ đột ngột tiến nhanh vào bờ tàn phá tất cả những gì trên đường nó đi qua.

II. Thủy triều

• Khái niệm: Là hiện tượng chuyển động thường xuyên và có chu kì của các khối nước trong các biển và đại dương.
• Nguyên nhân: do trái đấy ảnh hưởng sức hút mặt trời và mặt trăng.
• Đặc điểm:
• Dao động thủy triều lớn nhất khi Mặt trời, mặt trăng, trái đất thẳng hàng.
• Dao động thủy triều nhỏ nhất khi mặt trăng, mặt trời, trái đất vuông góc nhau.
• Ý nghĩa: Người ta đã tính được mức thủy triều hằng ngày, hàng tháng để phục vụ cho ngành hàng hải, đánh cá và sản xuất muối….

III. Dòng biển

• Khái niệm: dòng biển là các dòng chảy trong các biển và đại dương như những dòng sông trên lục địa.
• Phân loại: có 2 loại là dòng biển nóng và dòng biển lạnh.
• Phân bố:
• Dòng biển nóng: Thường phát sinh ở hai bên đường xích đạo chảy theo hướng tây, gặp lục địa chuyển hướng chảy về cực.
• Dòng biển lạnh: Xuất phát từ vĩ tuyến 30oB – 40oB gần bờ đông các đại dương chảy về xích đạo.
• Dòng biển nóng, lạnh hợp lại thành vòng hoàn lưu ở mỗi bán cầu. Ở vĩ độ thấp hướng chảy của các vòng hoàn lưu Bắc Bán Cầu cùng chiều kim đồng hồ, Nam Bán Cầu ngược chiều.
• Ở Bắc Bán Cầu có dòng biển lạnh xuất phát từ cực men theo bờ Tây các đại dương chảy về xích đạo.
• Các dòng biển nóng, lạnh đối xứng nhau qua bờ đại dương.
• Vùng có gió mùa, dòng biển đổi chiều theo mùa.