Soạn văn bài: Câu cảm thán
Câu cảm thán là câu dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói, thường xuất hiện trong ngôn ngữ nói hằng ngày và ngôn ngữ văn chương. Bài viết sau, sẽ tóm tắt nội dung và hướng dẫn soạn bài chi tiết. Hi vọng sẽ giúp ích cho các bạn!
A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
I. Đặc điểm hình thức và chức năng
- Đọc các đoạn trích và trả lời câu hỏi:
- Đoạn a: Hỡi ơi lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy !... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm, láng giềng.. Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ một ngày một thêm đáng buồn...
- Đoạn b:
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,
Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng.
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
Trả lời
- Trong những đoạn trích trên có những câu cảm thán sau: Hỡi ơi lão Hạc! (đoạn a) và Than ôi! (đoạn b)
- Đặc điểm hình thức cho biết đó là câu cảm thán vì: cuối câu có dấu chấm than và trong câu có các từ cảm thán như hỡi ơi, than ôi.
- Câu cảm thán dùng để bỗ lộ cảm xúc của người nói (người viết). Khi viết đơn, biên bản hợp đồng hay trình bày kết quả một bài toán không nên sử dụng câu cảm thán. Bởi vì trong những trường hợp trên ta nên dùng ngôn ngữ khoa học, chính xác.
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Kiến thức thú vị
Luyện tập
Bài tập 1: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Hãy cho biết các câu trong những đoạn trích sau có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao?
a, Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất thôi.
(Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)
b, Hỡi ơi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
c, Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân ra mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Bài tập 2: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Phân tích tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong những câu sau đây. Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán được không? Vì sao?
a,
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con?
(Ca dao)
b,
Xanh kia thăm thẳm từng trên
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này?
(Chinh phụ ngâm khúc)
c,
Tôi có chờ đâu, có đợi đâu;
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu.
(Chế Lan Viên, Xuân)
d, Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Bài tập 3: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Đặt hai câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc:
a, Trước tình cảm của một người thân dành cho mình.
b, Khi nhìn thấy mặt trời mọc.
Bài tập 4: Trang 44 sgk ngữ văn 8 tập 2
Hãy nhắc lại đặc điểm, hình thức và chức năng của câu nghi vấn, câu cầu khiến và câu cảm thán.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Viết đoạn văn có sử dụng câu cảm thán nói về cảm xúc khi đọc một tác phẩm văn học
Câu 2: Viết đoạn văn có sử dụng câu cảm thán nói về quê hương
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: "Câu cảm thán". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 8 tập 2
Xem thêm bài viết khác
- Chỉ ra những chỗ sai trong việc sử dụng văn bản ở các tình huống sau
- Nội dung chính bài: Văn bản tường trình
- Soạn văn bài: Nhớ rừng
- Viết đoạn văn ngắn có sử dụng 5 kiểu câu đã học: Câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán, câu trần thuật, câu phủ định.
- Cho biết hai câu nghi vấn sau đây là đúng hay sai? Vì sao? a, Chiếc xe này bao nhiêu ki-lô-gam mà nặng thế? b, Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?
- Viết đoạn văn trình bày luận điểm: Học tập là nhiệm vụ quan trọng nhất của học sinh
- Soạn 8 văn bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu trang 110 sgk
- Soạn văn bài: Quê hương
- Ta hiểu gì về con người và tư tưởng, tình cảm của Ru-xô qua bài này ?
- Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: Câu "Đi đi con!" trong đoạn trích trên và câu "Đi thôi con." trong đoạn trích mục I.1 b (tr.30) có thể thay thế cho nhau được không? Vì sao
- Sự ngang ngược và tội ác của giặc được lột tả như thế nào? Đoạn văn tố cáo tội ác giặc đã khơi gợi được điều gì ở tướng sĩ
- Nội dung chính bài: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận