Giải bài 10 vật lí 12: Đặc trưng vật lí của âm
Dựa theo cấu trúc SGK Vật lí 12, KhoaHoc xin giới thiệu với bạn đọc một loại sóng mới rất gần gũi với cuộc sống hằng ngày của chúng ta, đó là sóng âm. Bài hôm nay, KhoaHoc xin tóm tắt kiến thức trọng tâm về Đặc trưng vật lí của âm. Hi vọng những nội dung kiến thức mà KhoaHoc trình bày sau đây sẽ giúp bạn đọc hiểu và vận dụng được.
A. Lý thuyết
I. Âm. Nguồn âm
Sóng âm là những sóng cơ truyền trong các môi trường rắn, lỏng, khí. Sóng âm là sóng ngang.
Tần số của sóng âm cũng là tần số âm.
Nguồn âm: Là một vật dao động phát ra âm.
Âm nghe được (hay còn gọi là âm thanh): Là âm có tác dụng làm cho màng nhĩ trong tai ta dao động, gây ra cảm giác ấm. Tần số của sóng âm: Từ 16 Hz đến 20 000 Hz.
Hạ âm: là âm có tần số nhỏ hơn 16 Hz (tai người không nghe được).
Siêu âm: là âm có tần số lớn hơn 20 000 Hz (tai người không nghe thấy được).
Vận tốc truyền âm: Vận tốc lan truyền các dao động cơ trong môi trường. Vận tốc truyền âm phụ thuộc vào môi trường truyền âm:
Phân loại: Âm gồm có hai loại là nhạc âm (âm có tần số xác định) và tạp âm (âm không có tần số xác định).
Chú ý: Trong một môi trường xác định, tốc độ truyền âm luôn không đổi. Âm không truyền được trong chân không.
II. Các đặc trưng vật lí của âm
Tần số âm (f, Hz): là tần số dao động của nguồn âm, là một trong những đặc trưng vật lí quan trọng nhất của âm, cho biết mức độ trầm bổng (độ cao) của âm.
Cường độ âm (I,
Mức cường độ âm (L, Ben (B)):
Trong đó:
- I: Cường độ âm tại điểm đang xét (
). - W: Năng lượng sóng âm tại điểm đang xét (J).
- t: Thời gian truyền âm (s).
- S: Diện tích (
). - P: Công suất của nguồn âm (W).
- d: Khoảng cách từ điểm đang xét tới nguồn âm (m).
: Cường độ âm chuẩn: là cường độ nhỏ nhất của âm mà tai người bình thường còn nghe thấy được. - L: Mức cường độ âm (B).
- Đổi đơn vị 1B = 10 dB.
Đồ thị dao động của âm
Khi một nhạc âm phát ra một âm có tần số
- Âm cơ bản: Âm có tần số
. - Họa âm: Các âm có tần số 2
; 3 ; .... (gọi là các họa âm thứ 2, thứ 3,...). - Biên độ của cá họa âm lớn nhỏ không như nhau, phụ thuộc vào nguồn phát ra nhạc âm.
Tổng hợp đồ thị dao động của tất cả các họa âm trong một nhạc âm ta được đồ thị dao động âm. Đồ thị dao động âm của các nhạc âm khi phát ra cùng một nốt nhạc cũng khác nhau và được phân biệt bởi âm sắc.
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Kiến thức thú vị
Câu 1: SGK Vật lí 12, trang 55:
Hạ âm và siêu âm có cùng bản chất không?
Câu 2: SGK Vật lí 12, trang 55:
Sóng âm là gì?
Câu 3: SGK Vật lí 12, trang 55:
Nhạc âm là gì?
Câu 4: SGK Vật lí 12, trang 55:
Trong ba môi trường rắn, lỏng và khí, âm truyền nhanh nhất trong môi trường nào, chậm nhất trong môi trường nào?
Câu 5: SGK Vật lí 12, trang 55:
Cường độ âm được đo bằng gì?
Câu 6: SGK Vật lí 12, trang 55:
Chọn câu đúng.
Siêu âm là âm
A. có tần số lớn.
B. có cường độ lớn.
C. có tần số trên 20 000 Hz.
D. truyền trong mọi môi trường nhanh hơn âm.
Câu 7: SGK Vật lí 12, trang 55:
Chọn câu đúng.
Cường độ âm được đo bằng
A. oát trên mét vuông.
B. oát.
C. newton trên mét vuông.
D. newton trên mét.
Câu 8: SGK Vật lí 12, trang 55:
Một lá thép dao động với chu kì T = 80 ms. Âm do nó phát ra có nghe được không?
Câu 9: SGK Vật lí 12, trang 55:
Một siêu âm có tần số 1 MHz. Sử dụng bảng 10.1, hãy tính bước sóng của siêu âm này trong không khí ở
Câu 10: SGK Vật lí 12, trang 55:
Để đo tốc độ âm trong gang, nhà vật lí Pháp Bi-ô đã dùng một ống bằng gang dài 951,25 m. Một người đập một nhát búa vào một đầu ống gang, một người ở đầu kia nghe thấy hai tiếng gõ, một truyền qua gang, một truyền qua không khí trong ống gang; hai tiếng ấy cách nhau 2,5 s. Biết tốc độ truyền âm trong không khí là 340 m/s, hãy tính tốc độ âm trong gang.
Xem thêm bài viết khác
- Giải vật lí 12: Bài tập 2 trang 198 sgk
- Giải vật lí 12: Bài tập 9 trang 187 sgk
- Câu 3 trang 66 sgk
- Giải câu 8 bài 30: Hiện tượng quang điện. Thuyết lượng tử ánh sáng sgk vật lí 12 trang 158
- Hãy nêu bốn nguyên tắc cơ bản của việc thông tin liên lạc bằng vô tuyến.
- Giải bài 21 vật lí 12: Điện từ trường
- Giải câu 12 bài 30: Hiện tượng quang điện. Thuyết lượng tử ánh sáng sgk vật lí 12 trang 158
- Nêu đặc điểm của dao động cưỡng bức
- Một cái bể sâu 1,2 m chứa đầy nước. Một tia sáng Mặt Trời rọi vào mặt nước bể, dưới góc tới i, $\tan i = \frac{4}{3}$.
- Giải vật lí 12: Bài tập 2 trang 186 sgk
- Giải vật lí 12: Bài tập 4 trang 216 sgk
- Độ cao của âm là gì? Nó liên quan đến đặc trưng vật lí nào của âm?